6.Sınıf Sosyal Bilgiler 3.Ünite Özeti

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2024-2025 Eğitim Öğretim yılı Yenilenen 6.Sınıflar Sosyal Bilgiler 3.Ünite (İnsanlar, Yerler ve Çevreler) Ders Notları aşağıda paylaşılmıştır.

Ders Notlarının Videoları da önümüzdeki günlerde paylaşılacaktır.

Yine konuların pekişmesini sağlayacak olan test ve etkinlikler de buradan paylaşılacaktır.

Sosyal Bilgiler Dersi 3.Ünitesi olan Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ünitesi 4 konudan oluşmaktadır.

Bu Konular:

1.Coğrafi Konum

2.Ülkemizin Fiziki Özellikleri

3.Türkiye’nin Beşeri Özellikleri

4.İklimin İnsan Yaşantısına Etkileri

İNSANLAR, YERLER ve ÇEVRELER
DÜNYANIN NERESİNDEYİM
EKVATOR: Kutup noktalarına eşit uzaklıkta bulunan ve Dünya’nın en şişkin yerinden geçtiği varsayılan daireye Ekvator denir.

PARALELLER:
Ekvator’a paralel olarak çizildiği varsayılan hayali çemberlere Paralel denir. Paralellerin ait oldukları açı cinsinden derecesine de Enlem denir.
Paralellerin Özellikleri:

• Ekvator’un 90 kuzeyinde, 90 da güneyinde olmak üzere, toplam 180 paralel bulunur.
• Başlangıç paraleli ve en büyük paralel dairesi Ekvator’dur.
• Ekvatorun kuzeyine Kuzey Yarım Küre güneyine ise Güney Yarım Küre adı verilir
• Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe Paralellerin boyları kısalır.
• 90° Kuzey ve Güney Paralelleri bir nokta halindedir.evdekihocam.com
• Paraleller birbirleriyle kesişmezler, birleşmezler.
• Paraleller Doğu – Batı doğrultusunda uzanırlar.www.Evdekihocam.com
• Paraleller arası mesafe her yerde aynıdır ve 111 km’dir.
  
  MERİDYENLER
  Bir kutuptan diğer kutba ulaşan, paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberlere meridyen denir. Meridyenler ait oldukları açı cinsinden derecesine de Boylam denir.evdekihocam.com

• Meridyenlerin Özellikleri
• Başlangıç meridyeni İngiltere’nin başkentindeki Greenwich istasyonundan geçen meridyendir.
• Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda, 180 de batısında olmak üzere, toplam 360 meridyen vardır.
• Meridyenler arasındaki mesafe Ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır
• Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.Evdekihocam.com
• Meridyenler Kuzey – Güney doğrultusunda uzanır.
• Bütün meridyenler kutuplarda birleşirler.
• Birbirini takip eden iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.
  
  COĞRAFİ KONUM
  Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik (mutlak) ve özel (göreceli) konum olarak ikiye ayrılır.
  
• MATEMATİK (MUTLAK) KONUM
  Dünya üzerindeki bir yerin başlangıç paraleline (Ekvator) ve başlangıç meridyenine (Greenvvich) göre olan konumuna matematik (mutlak) konum denir.
  
• TÜRKİYENİN MATEMATİK KONUMUNUN SONUÇLARI
• Ülkemiz 36°-42° Kuzey Paralelleri ile 26°-45° Doğu Meridyenleri arasında yer almaktadır
• Ekvator’un kuzeyindedir.evdekihocam.com
• Kuzey Yarımkürenin Orta Kuşağı’ndadır.
• Başlangıç Meridyeni’nin Doğusundadır.
• En kuzeyi (42 Kuzey) ile en güneyi (36 Kuzey) arasında kuş uçuşu yaklaşık 666 km. vardır.
• En doğusu (45 Doğu) ile en batısı (26 Doğu) arasında 76 dakikalık zaman farkı vardır.
• Orta kuşakta yer aldığı için her mevsim belirgin olarak yaşanır.
• Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürür, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı artırır.
  
  ÖZEL (GÖRECELİ) KONUM
  Dünya üzerinde bir ülkenin ya da herhangi bir yerin, kıtalara, okyanuslara, denizlere, komşularına, yeryüzü şekillerine ve ekonomik faaliyetlerine göre konumuna özel (göreceli) konumu denir.
  
• TÜRKİYE’NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI
• Üç kıtanın (Asya, Avrupa, Afrika) birbirine en yakın olduğu noktadadır.
• Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
• Önemli ticaret yollarına ve boğazlara (İstanbul, Çanakkale) sahiptir.
• Gelişmiş Avrupa ülkeleri ile zengin petrol yataklarına sahip Orta Doğu ülkeleri arasındadır.
• Ortalama yükseltisi fazladır. (1132 m.)
• Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti artar.
• Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanır.
• Sıcaklık ortalaması batıdan doğuya doğru azalır.evdekihocam.com
• Yer şekillerinin çeşitli olması farklı iklim tiplerinin görülmesini sağlar.
• Yüzyıllardır çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yaptığı için tarihi-kültürel eserler bakımından zengindir.
  
• KITALAR VE OKYANUSLAR
  
• KITA:
  Kendine bağlı olan adalarla, etrafı sularla çevrili olan büyük kara parçalarına denir.
  Yüzölçümüne göre büyükten küçüğe doğru kıtlar şu şekildedir; Asya, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Antartika, Avrupa, Avustralya (Okyanusya) Evdekihocam.com
  
• OKYANUS:
  Kıtalar arasındaki büyük çukurlarda kalan geniş ve derin su kütlelerine denir.
  Okyanuslar büyükten küçüğe şu şekildedir; Büyük Okyanus (Pasifik), Atlas Okyanusu (Atlantik), Hint Okyanusu.Evdekihocam.com
  
• ÜLKEMİZİN GÜZELLİKLERİ HARİTADA
  
• Türkiye’nin Yeryüzü Şekilleri
  
• DAĞ:
  Çevresine göre yüksekte kalan ve engebeli olan yeryüzü şekillerine denir.
  Ülkemizde dağlar doğu-batı doğrultusunda uzanmaktadır.
  Ülkemizdeki başlıca dağlar: Ağrı Dağı, Erciyes, Süphan, Nemrut, Uludağ, Toroslar, Doğu Karadeniz Dağları’dır
  
• OVA:
  Çevresine göre alçakta kalmış geniş düzlüklere denir. Ülkemizdeki başlıca ovalar: Çarşamba, Bafra, Çukurova, Harran, Konya Ovası’dır
  
• KÖRFEZ:
  Denizlerin karaların iç kısımlarına doğru sokulduğu büyük girintilerdir.
  Ülkemizdeki başlıca körfezler: Edremit, Erdek, Gökova, İzmit, İskenderun’dur www.Evdekihocam.com
  
• PLATO:
  Çevresine göre yüksekte kalan, akarsular tarafından yarılmış geniş düzlüklere denir.
  Ülkemizde başlıca platolar: Erzurum-Kars platosu, Çatalca-Kocaeli platosu, Taşeli ve Haymana’dır.
  
• GÖL:
  Karayla çevrelenmiş durgun su kütlesidir.Evdekihocam.com
  Ülkemizdeki başlıca göller: Van Gölü, Tuz Gölü, Beyşehir, Akşehir, Eğirdir gölleridir.
  
• AKARSU:
  Bir kaynaktan beslenerek eğim doğrultusunda sürekli veya zaman zaman akan sulardır.
  Ülkemizdeki başlıca akarsular: Kızılırmak, Fırat, Dicle, Yeşilırmak, Seyhan, Ceyhan, Meriç nehirleridir.
  
  
  TÜRKİYE’NİN İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
  İKLİM:
  Yeryüzünün herhangi bir yerinde hava olaylarına bağlı olarak gerçekleşen etkilerin uzun yılların ortalamasına dayanan durumuna iklim denir. Ülkemizde Karadeniz, Akdeniz ve Karasal İklim olmak üzere 3 çeşit iklim görülür.evdekihocam.com
  
• KARADENİZ İKLİMİ:
• Karadeniz kıyıları boyunca görülür.
• Her mevsim yağışlı ve ılıman geçer.
• Yağışlar fazla olduğu için bitki örtüsünü ormanlar oluşturur.
• Evler genellikle ahşaptan yapılır.Evdekihocam.com
• Çay, fındık gibi yağışı çok seven bitkiler bu bölgede yetişir. Evdekihocam.com
  

• AKDENİZ İKLİMİ:
• Akdeniz ve Ege Bölgesinin kıyı kesimleri ile Güney Marmara’da görülür
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
• Bitki örtüsü yıl boyunca yeşil kalabilen kısa boylu çalı ve ağaç türleri maki dir.
• Evlerin yapı malzemesini taş oluşturur
• Turunçgiller, zeytin, muz gibi tarım ürünleri yetiştirilir
  
  KARASAL İKLİM:
• İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu başta olmak üzere denizden uzak iç kesimlerde görülür
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır
• Bitki örtüsü ilkbaharda yeşeren yazın kuruyup sararan bozkırdır
• Evlerin yapı malzemesini topraktan yapılan kerpiç oluştururevdekihocam.com
• Buğday, Arpa, Şekerpancarı yetiştirilen önemli tarım ürünleridir.

• ÜLKEMİZİN ZENGİNLİKLERİ HARİTADA
• ÜLKEMİZİN BEŞERÎ COĞRAFYASI
  
• BEŞERİ COĞRAFYA:
  İnsanların tarım, sanayi, ulaşım, yerleşme, nüfus, vb. faaliyetler ile çevre üzerinde yaptığı ya da yapmakta olduğu değişiklikleri inceleyen bilim dalıdır.
  
• ÜLKEMİZDE NÜFUSU VE YERLEŞME:
  Ülkemizde nüfus her yere eşit bir şekilde dağılmamıştır.
  Nüfusun dağılışını yeryüzü şekilleri, iklim, bitki örtüsü, yeraltı kaynakları gibi doğal faktörler ile sanayi, tarım, ticaret, turizm, ulaşım gibi beşerî faktörler etkiler
  
• ÜLKEMİZDE NÜFUSUN YOĞUN OLDUĞU YERLER:
  Sanayinin geliştiği İstanbul başta olmak üzere Marmara Bölgesi, Başkent Ankara,
  Ticaretin geliştiği İzmir, Mersin, Gaziantep, Turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu Antalya ve çevresi,
  Tarım faaliyetlerinin yapıldığı Adana ve çevresi.Evdekihocam.com
  
• ÜLKEMİZDE NÜFUS YOĞUNLUĞUNUN AZ OLDUĞU YERLER:
  Yükseltinin fazla olduğu Doğu Anadolu Bölgesi, Yer şekillerinin engebeli olduğu Karadeniz Bölgesi’nin dağlık kesimleri, kuraklığın fazla olduğu Tuz Gölü ve çevresi.
  
• ÜLKEMİZDEKİ EKONOMİK FAALLİYETLER:
• Türkiye fiziki ve beşerî coğrafya çeşitliliğinin fazla olduğu ender ülkelerden biridir.
• Türkiye’nin her yerinde ayrı bir doğal güzelliğin olması ekonomik faaliyetlerimizi de olumlu etkilemiştir.
• Farklı iklim tiplerinin görülmesi tarım ürünlerindeki çeşitliliği artırmıştır. Buna bağlı olarak da tarıma dayalı sanayinin gelişmesine katkı sağlamıştır.
• Doğu illerimizde yükseltinin fazla olması da kış turizmini ve hayvancılık faaliyetlerini olumlu etkilemiştir. Hayvancılığın gelişmesi et ve süt ürünlerine bağlı tesislerin açılmasını sağlamıştır.
• Marmara’da ulaşımın gelişmesi ticaret ve sanayi tesislerini de artırmıştır. Akdeniz ve Ege kıyılarımızda iklimin elverişli olması seracılık ve yaz turizminin gelişmesini sağlamıştır. Evdekihocam.com
  
• YERALTI KAYNAKLARIMIZ:
  Türkiye’nin bir diğer zenginliği, yer altı kaynaklarımız yani madenlerimizdir.
• Karadeniz Bölgesi’nden taş kömürü ve bakır,
  Marmara Bölgesi’nden bor ve linyit,
  Akdeniz Bölgesi’nden krom ve kükürt,
  Ege Bölgesi’nden linyit ve mermer,
  İç Anadolu Bölgesi’nden tuz, demir ve lüle taşı,
  Doğu Anadolu Bölgesi’nden demir ve kurşun,
  Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden petrol ve fosfat çıkarılmaktadır.
  
• Madenleri hem enerji kaynağı olarak hem sanayi sektöründe ham madde olarak kullanmaktayız.
  
• YERÜSTÜ VE YERALTI SU KAYNAKLARIMIZ:
  Üç tarafı sularla çevrili olan ülkemiz yeraltı ve yerüstü su kaynakları bakımından da önemli bir yere sahiptir.
  Ülkemizdeki önemli akarsular;
  Marmara Bölgesi’nde; Meriç, Ergene,
  Ege Bölgesi’nde; Bakırçay, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz,
  Akdeniz Bölgesi’nde Seyhan, Ceyhan,
  İç Anadolu Bölgesi’nde Kızılırmak, Sakarya,
  Karadeniz Bölgesi’nde Yeşilırmak, Çoruh,
  Doğu Anadolu’da Kura, Aras,
  Güneydoğu Anadolu’da Fırat ve Dicle nehirleridir.
  
• Akarsularımız üzerine barajlar yapılarak enerji üretimi, sulama amaçlı yararlanılmaktadır.
  Yeraltından çıkan sıcak sular ise termal olarak adlandırılır.
  Termallerden kaplıca turizmi, seraların ve konutların ısıtılması ve enerji (jeotermal) amaçlı kullanılmaktadır. www.Evdekihocam.com
• 
  FARKLI İKLİMLER FARKLI YAŞAMLAR
  DÜNYADA GÖRÜLEN İKLİM TİPLERİ
  Yeryüzünde sıcaklık, nem, yağış, basınç ve rüzgar gibi iklim elemanlarının farklılık göstermesi farklı iklim tiplerinin görülmesine yol açmıştır. Çevremizde görülen farklı iklim tipleri ve yaşam şekilleri şunlardır.
  
• AKDENİZ İKLİMİ
• Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerle Avusturalya, Güney Afrika da görülür.
• Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır.
• Bitki örtüsü uzun boylu olmayan çalılıklardan oluşan makidir.
• Evlerin yapı malzemesi taştır.
• Fazla soğuk olmadığı için insanlar ince kıyafetler tercih eder.
• Yazları sıcak olduğu için deniz kenarlarında yaz turizmi gelişmiştir.
• Kışları seracılık faaliyeti yapılır.
• Zeytin, turunçgiller, üzüm, pamuk, şekerpancarı yetiştirilir. www.Evdekihocam.com
  
• EKVATORAL İKLİM
• Ekvator çevresinde görülür.
• Sıcaklık ve yağış ortalaması fazladır. Her mevsim yağışlıdır.
• Doğal bitki örtüsü geniş yapraklı ve uzun boylu ağaçların oluşturduğu yağmur ormanlarıdır.
• Güneş ışınlarının sürekli dik ve dike yakın açıyla gelmesinden dolayı mevsimler belirgin olarak görülmez. Sürekli yaz mevsimi yaşanır.
• Ormanlar çok olduğu için evler ahşaptan yapılır.
• Nemli olduğu için insanlar yüksek kesimlerde yaşarlar.
• İnsanlar ince kıyafet tercih ederler.
• Akarsularda rejimler düzenli olduğu için taşımacılık yapılır.
• Kahve, kakao, kauçuk, ananas yetiştirilir. www.Evdekihocam.com
  
  KUTUP İKLİMİ
• Güneş ışınlarının ulaşmadığı kutup bölgelerinde görülür.
• Kuzey kutbu Grönland Adası’nın içleri ve Antarktika’da görülür.
• Sıcaklık -50 derecelerdedir.
• Her taraf buzullarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur.
• Tarımsal faaliyet yapılamaz.
• Geçim kaynağı avcılık ve balıkçılıktır.
• İnsanlar kalın kıyafet tercih ederler.
• Ulaşım kızaklarla sağlanır.
• İglo adı verilen buzul evler vardır.
  
• MUSON İKLİMİ
• Asya kıtasının güney ve doğusunda Pakistan, Hindistan, Bangladeş, Çin ve Japonya gibi ülkelerde görülür.
• Yazlar sıcak ve yağışlı geçerken kışlar kuraktır.
• Özellikle yaz aylarında sel felaketleri çokça yaşanır.
• Yağışın fazla olmasından dolayı bitki örtüsü ormandır.
• Evler ahşaptan ve salıklardan yapılır.
• Akarsularda taşımacılık faaliyetleri yapılır.
• Pirinç ve çay önemli tarım ürünleridir. www.Evdekihocam.com
  
• ÇÖL İKLİMİ
• Arabistan yarımadası. Büyük Sahra Çölü, Avustralya’nın iç kısımları, Meksika Çölleri, Peru Çölleri, Kızılkum, Karakum ve Taklamakan Çölleri bu iklimin görüldüğü yerlerdir.
• Yağış miktarı yok denecek kadar azdır.
• Gece-gündüz sıcaklık farkları fazladır.
• Doğal bitki örtüsü olarak kurakçıl otlar ve kaktüslerdir.
• Ulaşımda sıcağa ve susuzluğa dayanıklı olan develer kullanılır.
• İnsanlar açık renkli ve ince kıyafetler tercih ederler.
• Çöl ikliminin simgesi hurmadır.
• Yeraltı suyunun yüzeye çıktığı yerler olan vahalarda sulama ile pamuk, yer fıstığı, tahıl ve üzüm yetiştirilir. www.Evdekihocam.com