Cümlenin Ögeleri

TEMEL ÖGELER
YÜKLEM

8.Sınıf Tüm Derslerin Paylaşıldığı Whatsapp Grubu İçin Tıklayınız

Kitap Çekilişlerinin Yapılacağı Grubumuza Katılmak İçin Tıklayınız

Cümlede oluş, iş ve hareket bildiren sözcük ya da sözcük grubudur.
Hafta sonu Ankara’ya gidiyoruz. Arabamı on gün önce yıkattım.

• Fiiller, kip ve kişi eki alarak yüklem olabilir.
  Her zaman böyle hızlı hızlı konuşuyorsun
• İsimler veya isim soylu sözcükler ek fiil alarak yüklem olabilir.
  Hikayenin kahramanı bir öğretmendi.
• Cümlede birden fazla yüklem olabilir.
  Akşam kapımız çalındı, biraz da merakla kapıyı açık.
• Yüklem, genelde cümlenin sonundadır ancak başında veya ortasında da olabilir.
• Tek bir sözcük yüklem olabileceği gibi bir sözcük grubu da yüklem olabilir.
• Tamamı yüklem olan cümlelerde olabilir. Evdekihocam.com
• Tüm sözcük türleri (İsim, zamir, fiilimsi, tamlamalar, edatlar, deyimler) yüklem olabilir.
  ÖZNE
  Bir cümlede bildirilen işi yapan, yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan kişi veya varlıktır.
• Hepimiz için çok değerli olan bu dizeleri Mehmet Akif Ersoy yazmıştır.
  Özneyi bulmak için yükleme ‘’ Kim? ve ‘’Ne?’’ soruları sorulur.
  Ali okuldan çıktı.
  Özne Yüklem
• 
  ÖZNE TÜRLERİ

1. GERÇEK ÖZNE: Açık ve gizli özne olmak üzere iki çeşittir.
   a. Açık Özne: Cümlede açıkça yazılı olan öznedir.
   Alper Türkçe sınavına çalışıyor. Çalışan kim? Alper
   Açık Özne Yüklem
   b. Gizli Özne: Cümlede açıkça yazılı olmayan cümledir.
   Bütün gece Türkçe sınavına çalıştım. Çalışan kim? Ben (Gizli Özne)
2. SÖZDE ÖZNE: Eylemin, kim tarafından yapıldığı belli olmayan cümlelerde yapılan işten etkilenen ögedir. Bir cümlede sözde özne olabilmesi için yüklemde mutlaka ‘’-l’’ ve ‘’n’’ seslerinden birinin bulunması gerekir. Evdekihocam.com
   Bahçe güzelce temizlendi. Temizilenen ne? Bahçe
   
   YARDIMCI ÖGELER
3. NESNE
   a. Belirtili nesne: Yükleme sorulan ‘’Neyi?’’, ‘’Kimi’’, sorularının cevabı belirtili nesneyi verir. Belirtili nesne olan sözcük ya da sözcük grubu belirtme hal ekini (-i hal ekini) alır.
   Hepimiz evi temizledik. Neyi temizledik. evi
   Özne B.li Nesne Yüklem
   b. Belirtisiz Nesne: (Özneyi bulduktan sonra) Yükleme sorulan ‘’Ne?’’ sorusunun cevabı belirtisiz nesneyi verir.
   Bahçedeki ağaçlar yaprak döktü. Bahçedeki ağaçlar ne döktü? Yaprak
   B.siz Nesne yüklem
4. YER TAMLAYICISI (DOLAYLI TÜMLEÇ)
   Yükleme sorulan ‘’Kime?’’ , ‘’kimde?’’ , ‘’Kimden’’; ‘’Neye?’’, ‘’Neyde?’’ ‘’Neyden’’; ‘’Nereye’’, ‘’Nerede’’, ‘’ Nereden’’ sorularının cevabı yer tamlayıcısını verir.
   Yoldan geçenler bizim eve bakıyordu. (nereye bakıyordu- bizim eve)
   YT yüklem
   Bu soruyu sana soracak. ( Kime soracak-sana)
   YT Yüklem
   NOT: Yer tamlayıcısı olan sözcük ya da sözcük grubunda mutlaka ‘’-e, -de, -den ‘’ hal eklerinden biri bulunur.
5. ZARF TAMLAYICISI (ZARF TÜMLECİ)
   Yükleme sorulan ‘’Ne zaman?’’ , ‘’Nasıl?’’ , ‘’Niçin?’’ , ‘’Niye’?’ , ‘’Neden’?’ , ‘’Ne kadar?’’ , ‘’ Ne şekilde?’’ , ‘’ Ne ile?’’ , ‘’ Kim ile?’’ , ‘’Nereye?’’ sorularının cevabı zarf tamlayıcısını verir.
   Buraya uçakla gelmiş. (ne ile gelmiş – uçakla)
   YT ZT Y
   İhtiyar kadıncağız merdivenleri yavaş yavaş çıktı. (Nasıl çıktı – yavaş yavaş)
   Ö B.li N ZT Y
   NOT: ‘’Nereye ‘’ sorusuna cevap olan ‘’ aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri’’ gibi yer-yön bildiren sözcükler ek almadıklarında zarf tamlayıcısı; ‘’-e, de,-den’’ eklerinden birini aldıklarında yer tamlayıcısı olurlar. Evdekihocam.com