5.Sınıf Sosyal Bilgiler 3.Ünite Afetler ve Çevre Sorunları

DOĞAL AFETLER VE ÇEVRE SORUNLARI

Doğal afet, insan faktörü olmadan, aniden ve belirli bir süre içinde oluşan doğal yer ve hava hareketleridir.

Afetin şiddetine göre üretim, alt yapı, ulaşım, haberleşme gibi alanlarda işleyiş kısmen ya da tamamen bozulabilir.

5.SINIF TÜM DERSLERİN PAYLAŞILDIĞI WHATSAPP GRUBU İÇİN TIKLAYINIZ

KİTAP ÇEKİLİŞLERİNİN YAPILACAĞI GRUBUMUZA KATILMAK İÇİN TIKLAYINIZ

DOĞAL AFETLER

DEPREM:

Doğal güçlerin neden olduğu yer kabuğunun titreşim ve sarsıntılarına deprem denir.

Büyük depremler yer kabuğundaki kırık kuşakları (fay hatları) boyunca görülür. Bunlara deprem kuşağı denir.

Depremleri inceleyen bilim dalına sismoloji, süresini ve şiddetini kaydeden alete de sismograf denir.

Depremler hafif, bazen de oldukça şiddetli olur.

Şiddetli depremlerde toprakta derin yarıklar oluşur ve toprak çatlar. Sonucunda barajlar yıkılır, sel baskınlarına neden olur.

Bu tür depremlerde can ve mal kaybı fazladır.

Türkiye topraklarının % 92’si deprem kuşağı üzerinde yer alır.

Yakın tarihlerdeki Erzincan, Dinar ve Adana, Gölcük, Yalova ve Adapazarı’ndaki depremlerde can ve mal kayıpları olmuştur.

Depremlerin ne zaman olacağı önceden bilinemediğinden vereceği zararları azaltmak için önceden gerekli önlemler alınmalıdır.

EROZYON:

Toprağın, suyun veya rüzgârın etkisi ile aşınıp taşınmasıdır.

Toprağın doğal bitki örtüsünden yoksun olduğu hâllerde;

Şiddetli yağışlar,

Kuvvetli rüzgârlar

Arazi eğiminin fazla olması,

Toprak örtüsünün zayıf olması erozyona neden olur.

 SEL:

Şiddetli yağışlar, birden eriyen karların oluşturduğu seller yatağından taşarak su baskınlarına sebep olur.

Sel, çevreye büyük zarar verir. Sel baskınları, ormanlarla veya barajlar yapılarak önlenebilir.

Yamaçların teraslandırması da etkili bir önlemdir.

HEYELAN:

Yamaçlarda toprak ve taş tabakalarının birdenbire kayarak yer değiştirmesine heyelan (toprak kayması) denir. Ülkemizde yer yer toprak kaymaları görülür.

Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yağış ve eğimin fazla olması nedeniyle bu doğal felaketlere rastlamak mümkündür.

ÇIĞ:

Dağın tepesinden kopup yuvarlandıkça büyüyen kar kitlelerine çığ denir.

Çığ, can ve mal kayıplarına sebep olur.

Çığ tehlikesini azaltabilmek için;

Yamaçlara dayanma duvarları yapılmalı ve kazıklar çakılmalıdır.

Yamaçlar ağaçlandırılmalar.

ORMAN YANGINI:

Ormanların kısmen ya da tamamen yanarak yok olmasına orman yangını denir.

Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması, sıcaklıkların aşırı derecede yükselmesi gibi doğa olayları orman yangınlarına neden olabilir.

Bunun yanında, insanların bilinçsizce yaktıkları ateşler veya ormanlık alanlara attıkları sigara izmaritleri de orman yangınlarına neden olabilir.

Sebebi her ne olursa olsun orman yangınları, doğal dengenin bozulmasına ve hava kirliliğinin artmasına neden olur.

ÇEVRE SORUNLARI

İnsanlar, şehirleşme, sanayileşme, savaşlar gibi çeşitli nedenlerle bulundukları doğal çevreyi değiştirirler.

Bu değişimler çoğu zaman doğanın dengesinin bozulmasına yol açar.

Bu durum beraberinde ise çevre sorunları getirir.

Hava kirliliği, su kirliliği, gürültü kirliliği, toprak kirliliği başlıca çevre sorunlarıdır.

Hava Kirliliği Atmosferdeki zararlı gazların, canlıların sağlığını olumsuz bir şeklide etkileyecek oranda artması hava kirliliğine neden olmaktadır.

Motorlu taşıtların egzozlarından çıkan gazlar, sanayi faaliyetleri sonucu ortaya çıkan zararlı gazlar ve ısınma için kullanılan yakıtlar hava kirliliğine neden olmaktadır.

Su Kirliliği Sulara zarar veren zararlı atıkların suya yüksek miktarlarda karışmasıyla su kirliliği meydana gelir.

Tarımda kullanılan kimyasal ilaçlar, sanayi atıkları, şehir kanalizasyonlarının sulara karışması suyun kirlenmesine neden olmaktadır.

Gürültü Kirliliği Canlıların yaşamını olumsuz etkileyen ve sağlığına zarar veren tüm sesler gürültü kirliliğine neden olmaktadır.

Motorlu araçların çıkardıkları sesler, sanayi tesislerinden kaynaklı sesler, yüksek düzeyde müzik sesi gürültü kirliğine örnek olarak verilebilir.

Toprak Kirliliği Katı, sıvı veya kimyasal maddelerin toprak üzerine atılarak toprağın yapısının bozulmasına neden olur. Buna toprak kirliliği denir.

Çöpler, tarım ilaçları ve kimyasal ürünler su ve hava yoluyla toprağa geçerek kirlenmesine neden olmaktadır.