5.Sınıf Türkçe 1.Ünite Özeti Sözcükte Anlam

5.Sınıf Türkçe 1.Ünite Özeti Sözcükte Anlam
13 Eylül 2023 09:46
94
A+
A-

1-SÖZCÜKTE ANLAM (KELİMEDE ANLAM)
1.Gerçek (Temel) Anlam
2.Mecaz Anlam
3.Terim Anlam
4.Eş Anlam (Anlamdaş)
5.Yakın Anlam
6.Eş Seslilik (Sesteş)
7.Zıt (Karşıt) Anlam
8.Somut ve Soyut Anlam
9.Genel ve Özel Anlam
10.Nitel ve Nicel Anlam
11.Ad Aktarması
12.Dolaylama
13.Yansıma
14.İkilemeler
15.Çok Anlamlılık

5.SINIF TÜM DERSLERİN PAYLAŞILDIĞI WHATSAPP GRUBU İÇİN TIKLAYINIZ

KİTAP ÇEKİLİŞLERİNİN YAPILACAĞI GRUBUMUZA KATILMAK İÇİN TIKLAYINIZ

1.Gerçek (Temel) Anlam: Bir sözcüğün aklımıza ilk gelen anlamıdır.
» Bu köyün yolu asfalt değilmiş.
» Vazoyu kıran kardeşim değildi.
» Burnundan ameliyat olacakmış.
» Evin anahtarını kaybetti.


2.Mecaz Anlam: Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.
» Çok sert sözlerle çocuğu uzaklaştırdı.
» O günden sonra tüm arkadaşlarını sildi.
» Otobüsü kaçırınca biletlerimiz yandı.
» Derin düşüncelere dalmış gibiydi.


3.Terim Anlam: Bilim, sanat, spor ve çeşitli meslek dalları ile ilgili teknik kavramları karşılayan sözcüklerdir.
» İsmin yerine geçen sözcüklere zamir denir.
» Fotosentez bitkiler için çok önemlidir.
» İkinci perdenin ardından salonun yarısı boşaldı.
» Maçın galibini penaltı atışları belirleyecek.


4.Eş Anlam (Anlamdaş): Yazılış ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir.
» dil-lisan, yanıt-cevap, sonuç-netice, ayrıntı-detay, misafir-konuk, hayat-yaşam


5.Yakın Anlam: Eş anlamlı gibi görünen ancak aralarında belirli anlam farklılıkları olan sözcüklerdir.
» basmak-çiğnemek, küskün-dargın, sonuç-karar, dost-arkadaş, istemek-dilemek

6.Eş Seslilik (Sesteş): Yazılış ve okunuşları aynı anlamları farklı olan sözcüklerdir.
» bin~ bin-mek (fiil), sayı
» ocak~ mevsim, yemek pişirilen alet
» kara~ siyah (renk), yeryüzündeki toprak parçası
» yıl~ yıl-mak (fiil), sene
Not: Aynı yazıldığı halde farklı okuduğumuz sözcükler sesteş değildir.
» adet~âdet, kar~kâr, hala~hâlâ, yar~yâr


7.Zıt (Karşıt) Anlam: Anlamları tamamen birbirinin tersi olan sözcüklerdir.
» zayıf-şişman, iyi-kötü, güzel-çirkin, var-yok, sert-yumuşak, iç-dış, aşağı-yukarı


8.Somut ve Soyut Anlam: Beş duyu organımızdan herhangi biri ile algılayabildiğimiz kavramları karşılayan sözcükler somut, beş duyu organımızla algılayamadığımız kavramları karşılayan sözcükler soyuttur.
» somut~ ses, rüzgâr, odun, elektrik, ışık, hava, parfüm, ekşi
» soyut~ sevgi, cesaret, aşk, düşünce, mutluluk, heyecan, hayal, akıl
Not: Cümle içindeki kullanımına göre somut bir sözcük soyut anlam (soyutlaşma), soyut bir sözcük somut anlam (somutlaşma) kazanabilir.
» Bu soruyu başka bir yoldan çözmüş. (soyutlaşma)
» O günden sonra tüm mutlulukları alıp rafa kaldırdı. (somutlaşma)


9.Genel ve Özel Anlam: Sözcüklerin anlam bakımından kapsama genişliğine göre genel veya özel anlamlı olurlar.
» köy-kasaba-ilçe-il-bölge-ülke =) özelden genele sıralama
» varlık-canlı-hayvan-kuş-güvercin =) genelden özele sıralama
» Dün aldığım kitabı arabada unutmuşum. (özel anlam)
» Kitaplar en değerli dostlarımızdır. (genel anlam)
» Balkondaki çiçekleri suladım. (özel anlam)
» Çiçekler tabiatın en güzel süsleridir. (genel anlam)


10.Nitel ve Nicel Anlam: Sayılabilen ölçülebilen kavramları karşılayan sözcükler nicel, sayılamayan, ölçülemeyen kavramları karşılayan sözcükler nitel anlamlıdır.
» Takıma iki kişi katıldı. (nicel)
» Oldukça uzun bir yolculuk yaptık. (nicel)
» Suyun derinliği boyumuzu geçmiyordu. (nicel)
» Soğuk tavırlarıyla herkesi kendinden uzaklaştırdı. (nitel)
» Benim oğlum büyük adam olacak. (nitel)
» Derin düşüncelere dalmıştı. (nitel)


11.Ad Aktarması: Benzetme amacı olmadan bir sözcüğün ilgili olduğu başka bir sözcüğün yerine kullanılmasıdır.
» Yayınevimize usta bir kalem daha katıldı. (yazar)
» Günlerdir Mehmet Akif okuyorum. (M. Akif’in kitapları)
» Ankara bu gelişmeleri memnuniyetle karşıladı. (hükümet, meclis)
» Son dakika golüyle tüm stadyum ayağa kalktı. (stadyumdaki izleyiciler)


12.Dolaylama: Tek bir sözcükle anlatılabilecek bir varlığın birden çok sözcükle anlatıldığı sözcük gruplarıdır.
» kömür~kara elmas, turizm~bacasız sanayi, pamuk~beyaz altın, askerlik~vatani
görev, kaleci~file bekçisi, Kıbrıs~yavru vatan, Atatürk~ulu önder, Azrail~ölüm meleği


13.Yansıma: Tabiattaki çeşitli seslerin taklit edilmesiyle oluşmuş sözcüklerdir. Tek sözcükten oluşabileceği gibi tekrar yoluyla birden fazla sözcükten de oluşabilir.
» Köpeğin havlamasıyla dikkatim dağıldı.
» Davullar güm güm mahalleyi ayağa kaldırdı.
» Sınıftaki fısıltıları duymazdan geliyordu.
» Uyuz kedi sabahtan beri miyavlıyor.
» Şırıl şırıl akan derenin sesi huzur veriyor.
» Alt kattan gelen tıkırtılar hepimizi endişelendirdi.
Not: Yansıma sözcüklerde ses esastır. Ses ifade etmeyen sözcükler yansıma sözcük sayılmaz. Atın kişnemesi, kuşların ötüşmesi yansıma sözcük değildir.


14.İkilemeler: Anlatımı kuvvetlendirmek için çeşitli şekillerde oluşturulan sözcük gruplarıdır.
» yavaş yavaş, ağır ağır~aynı sözcüğün tekrarı
» eş dost, yalan yanlış~eş ya da yakın anlamlı sözcükler
» aşağı yukarı, ileri geri~zıt anlamlı sözcükler
» fısır fısır, horul horul~yansıma sözcükler
» eski püskü, eğri büğrü~biri anlamlı biri anlamsız sözcüklerle
» abur cubur, abuk subuk~her ikisi de anlamsız sözcüklerle
» yıldan yıla, cumadan cumaya~sözcüğün ek alarak tekrarıyla
» gider gitmez, yapar yapmaz~sözcüğün olumlu olumsuz tekrarıyla

15.Çok Anlamlılık: Sözcükler kullanıldığı cümleye göre anlam kazanır. Türkçede sözcüklerin cümle içinde kazandığı farklı anlamlar çok anlamlılıktır.
» Yaşadığı olaydan beri kimseye açılamıyor. (konuşmak, dertleşmek)
» Denizde fazla açılınca nerdeyse boğuluyordu. (uzaklaşmak)
» Bisikletten düşünce kaşı açıldı. (yaralanmak)
» Rüzgârın etkisiyle pencere açıldı. (aralanmak)
» Geri kafalı biri olduğumu sanma. (eskiye bağlı, bağnaz)
» Yazının gerisini yarın getireceğim. (devam)
» Bu olayların hepsi geride kaldı. (geçmiş)
» Sen söylediklerimi yap, gerisini düşünme. (sonuç)

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

error: Content is protected !!