11.Sınıf Edebiyat 5.Ünite: Sohbet-Fıkra

Bir yazarın kişisel görüşlerini fazla derinleştirmeden, karşısındakiyle konuşuyormuş hissini verecek bir üslupla yazdığı fikir yazısına sohbet (söyleşi / söylev) denir.

SOHBET YAZILARININ GENEL ÖZELLİKLERİ MADDELER HALİNDE

• Düşünceleri fazla derinleştirmeden, bir konuşma havası içinde anlatan yazı türüdür. 
• Öznel bir anlatıma sahiptir. Evdekihocam.com
• Her konuda yazılabilir.
• Konu, tez ve savunma amacı güdülmeden; karşılıklı konuşma havası içinde, sıcak bir dille yazılır. 
• Sohbet, makaleden üslup yönüyle ayrılır. 
• Çoğunlukla günlük konuların işlendiği sohbet yazılarında senli benli bir anlatım yolu seçilir, hatıralardan halk fıkralarından, nüktelerden, özlü sözlerden, atasözü ve deyimlerden yararlanılır. 
• Okuyucuyu konu üzerinde düşündürmeyi amaçlar.
• Sohbet yazıları dergi ve gazetelerde yayımlanabildiği gibi yazar bu yazıları bir kitap haline de getirebilir. 

SÖYLEŞİ TÜRÜNÜN TÜRK EDEBİYATINDAKİ ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ ŞUNLARDIR:

•  Ahmet Rasim “Ramazan Sohbetleri” 
• Ahmet Haşim ““Gurabahâne-i Laklakan” (Düşkün Leylekler Evi), Bize Göre” 
• Suut Kemal Yetkin “Edebiyat Söyleşileri”, Şevket Rado “Eşref Saati” 
•  Melih Cevdet Anday “Dilimiz Üzerine Söyleşiler 
• Nurullah Ataç “Karalama Defteri” 

Ayrıca Cenap Sahabettin, Refik Halit Karay, Hasan Ali Yücel gibi yazarlarımız da bu türde eserler vermişlerdir. Evdekihocam.com

SOHBET-FIKRA (KÖŞE YAZISI) FARKLILIKLARI

• Fıkra, etkisi uzun süren bir yazı türü değilken sohbet ve deneme hemen hemen her zaman okunabilen türlerdir. 
• Sohbette yazar, karşısında biri varmış gibi sorular sorar, sorulara cevaplar verir; fıkrada ise yazar, samimi bir dille konusunu işler, okura doğrudan seslenmez.

 FIKRA (KÖŞE YAZISI)
  Bir yazarın herhangi bir konu veya günlük olaylar hakkındaki görüşlerini, düşüncelerini ayrıntılara inmeden anlattığı gazete ve dergilerde yayımlanan kısa fikir yazılarına fıkra denir. Bu tür yazıların diğer adı da “köşe yazısıdır.” Fıkralar, gazete ve dergilerin belli sütun veya köşelerinde yayımlanır.

GENEL ÖZELLİKLLERİ

• Fıkralar güncel konularda yazılır.
• Fıkra yazıları günübirlik yazılar olduğu için kalıcılığı yoktur. 
• Fıkra yazıları gazetelerin belli sütunlarında yayınlandığı için köşe yazısı olarak adlandırılır. 
• Fıkra türünde dil açık, anlaşılır ve sadedir. 
• Fıkralarda anlatıcı öznel bir tavır takınır. 
• Fıkra yazılarında ortaya konan düşüncenin kanıtlanma zorunluluğu yoktur. 
• Yazar yönlendirmek, kanıları değiştirmek, bilgi vermek, haber vermek vb. gibi amaçlarla yazısını oluşturur.  Evdekihocam.com
• Nükteli fıkralardan, kıssalardan, vecize ve atasözlerinden faydalanılmalıdır.

Fıkranın Yazılma Amacı
Fıkraların amacı, siyasî, kültürel, ekonomik, toplumsal vb. konuları çok defa eleştirel bir bakış açısıyla anlatarak kamuoyunu yönlendirmektir. Fıkralarda kesin olmaktan ziyade güzel, hoş sonuçlara varmaya; canlı, ilgi çekici olmaya özen gösterilmelidir. Yazar kendi duygu ve düşüncelerini en başarılı şekilde yansıtarak okuyucu ile arasında sıkı bir bağ kurar.

NOT: Bu tür fıkraları, kısa hikâye niteliğindeki, nükteli, mizah öğesi taşıyan fıkralarla karıştırmayınız. Bu tür fıkralarda dinleyeni güldürmek, eğlendirmek ön plandadır. Oysa köşe yazılarında okuyucuyu düşündürmek, güncel bir sorunu dile getirmektir.

TÜRK EDEBİYATINDAKİ  FIKRA YAZARLARI

Fıkra türü Tanzimat Dönemi’nde Batı’dan geçmiştir.

Özellikle Ahmet Rasim fıkralarıyla tanınmıştır.

• Ahmet Rasim ➜ Şehir Mektupları, Muharrir Bu Ya
• Refik Halit Karay ➜Bir Avuç Sarma, Ay Peşinde
• Orhan Seyfi Orhon ➜Kulaktan Kulağa
• Ziya Osman Saba ➜Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Gün Doğmadan
• Falih Rıfkı Atay ➜ Eski Saat, Çile

DİĞER FIKRA YAZARLARI

Namık Kemal, Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Falih Rıfkı Atay (Pazar Söyleşileri), Burhan Felek, Peyami Safa, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Bedii Faik, Necip Fazıl Kısakürek, Rauf Tamer, Ahmet Kabaklı, Çetin Altan, Oktay Ekşi, Uğur Mumcu, Abdi İpekçi, İlhan Selçuk, Ergun Göze, Hasan Pulur, Taha Akyol, Gürbüz Azak, Cengiz Çandar, Yavuz Gökmen, Hasan Cemal, Oktay Akbal, Şevket Rado, Aziz Nesin…