7.Sınıf Sosyal Bilgiler 2.Ünite Kültür ve Miras Avrupa’da Uyanış

COĞRAFİ KEŞİFLER

Coğrafi Keşifler, 15. yüzyıl ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması amacıyla başlattıkları keşiflere denir.

Coğrafi Keşiflerin Sebepleri

-Geleneksel ticaret yollarının (İpek ve Baharat yolu) müslümanların eline geçmesi

-Coğrafya bilgisinin ilerlemesi, Pusulanın geliştirilmesi

-Gemicilik sanatındaki ilerlemeler

-Efsane ve hurafelere inanmayan cesur gemicilerin yetişmesi

Yapılan Coğrafi Keşifler

-Portekizli Bartelmi Dias Afrika’nın güney ucuna ulaşarak Ümit Burnu’nu buldu

-İspanyol asıllı Kristof Kolomb, Amerika Kıtası’nı buldu Ancak yeni bir kıta keşfettiğini anlayamadan öldü.

-Portekizli Vasko do Gama Ümit Burnu’nu dolaşarak Hindistan’a vardı

-Kristof Kolomb’un ölümünden kısa bir süre sonra İtalyan gemici Ameriko Vespuçi, Amerika’nın Hindistan değil yeni bir kıta olduğunu dünyaya ilân etti ve kıtaya onun adı verildi (Amerika)

-Portekiz asıllı Macellan tarafından başlatılan batıya seyahat Del Kano tarafından tamamlanarak dünyanın yuvarlak olduğu ilk kez ispatlanmıştır

COĞRAFİ KEŞİFLERİN SONUÇLARI

-Hıristiyanlık yayıldı. Buna karşılık dünyanın düz olduğu gibi pek çok yanlış bilgi aktaran din adamlarına olan güven azaldı.

-Keşfedilen yerlerde yetişen domates, vanilya, patates, tütün, kakao gibi bitki türleri ile Avrupalılar ilk kez tanıştı.

-Avrupalıların, keşfettikleri yerleri sömürgeleştirmesiyle Sömürgecilik dönemi başladı.

-Keşifler, ticaret yollarının değişmesine neden oldu. Akdeniz limanları ile Baharat ve İpek Yolu eski önemini kaybederken Hint Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.

-Yeni keşfedilen ülkelerde bol miktarda bulunan altın ve gümüş gibi değerli madenler Avrupa’ya getirildi.

Avrupa’da ticaretle uğraşan kişiler (Burjuva sınıfı) zenginleşti.

Tüccarların, soyluların ellerinde bulunan toprakları satın almalarıyla soylular eski güçlerini kaybettiler.

-Zenginleşen Avrupalılar, kültür ve sanat hareketlerini desteklediler. Böylece, Avrupa’da Rönesans’ın doğmasına ortam hazırlamış oldu.

RÖNESANS

Kelime anlamı “yeniden doğuş“tur. 15. ve 16. yy’da Sanat, edebiyat ve bilim alanlarındaki gelişmelere verilen addır.

Nedenleri:

-Coğrafi Keşiflerle birlikte ekonomik refaha kavuşan halkın bilim ve sanata önem vermeye başlaması.

-Eski Helen ve Roma dönemine ait eserlerin incelenmesi.

-Kâğıt ve Matbaanın öğrenilmesiyle birlikte okuma-yazma oranının artması, düşüncelerin geniş alanlara yayılması.

-İstanbul’un fethinden sonra İtalya’ya kaçan bilginlerin orada yapmış oldukları çalışmalar.

-Avrupa’nın İslami bilimsel eserleri kendi dillerine çevirmeleri

-Bilim adamlarını destekleyen “mesen” sınıfının varlığı.

Gelişimi

İtalya’da başlayan Rönesans hareketleri, bütün Avrupa’ya yayılmıştır. Rönesans hareketleri Fransa ve Polonya’da bilim, Hollanda’da resim, İngiltere’de edebiyat alanında gelişme sağlanmasında etkili olmuştur. Bu dönemde; Giovanni Boccaccio, Nikola Makyevel, Francesko Petiark, Ciyovanni Bellini, Albert Dürer, Francis Bacon, Misel Monteyn, Leonardo Da Vinci, William Shakespeare gibi bilim adamları yetişmiştir.

UYARI: Rönesans’ın İtalya’da başlama nedeni, coğrafi konumu, ekonomik refahı ve eski Roma antik eserlerinin burada bulunmasıdır.

Sonuçları

Orta Çağ’ın skolastik kilise düşüncesi yıkılırken yerine serbest ve bilimsel düşünce doğdu.

Hristiyanlığın sanat ve düşünce üzerindeki baskısı sona erdi.    

Bilim sanat ve edebiyatta pek çok yeni eserler verildi.    

Reform hareketine zemin hazırlandı.    

Avrupa’da bilimsel gelişmelerin önü açıldı.    

REFORM

Kelime anlamı düzeltme, yenileme anlamındadır. 16. yüzyılda Katolik mezhebindeki bozulmalar karşısında ilk olarak Almanya’da başlayan dinde yeni düzenlemeler yapılmasına “Reform” denir.

Nedenleri:

-Kağıt ve matbaayla birlikte okur yazar oranının artması.

-İncil’in farklı dillere çevrilmesi sonucu İncil’in asıl içeriğinin öğrenilmesi ve din adamlarına olan güvenin azalması.

-Kilisenin Endülüjans yetkisini kullanarak zenginleşmesi ve halkın bu gelişmelere tepkisi.

-Rönesans hareketleriyle birlikte düşünce özgürlüğünün oluşması

Gelişimi

Martin Luther kilisenin uygulamalarına karşı çıkmıştır. Buna karşılık kilise, Martin Luther’i dinden çıkarmış ve ölüme mahkum etmiştir. Martin Luther, Katolik kilisesine karşı, Protestanlık mezhebini kurmuştur.

Sonuçları:

-Avrupa’da yeni mezhepler ortaya çıkarak mezhep birliği bozulmuştur.

-Katolik kilisesine ve din adamlarına olan güven azalmıştır.

-Kilisenin elinde bulunan eğitim sistemi laik bir şekle dönüştürülmüştür.

-Kilisenin elinde bulunan topraklar, mallar halk tarafından paylaşılmıştır.

-Bilimsel çalışmalar önündeki en büyük engel olan kiliseler, eski önemini kaybetmiştir.

AYDINLANMA ÇAĞI

18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan her konuda akla öncülük tanıyan düşünce sistemine Aydınlanma”, bu düşünce sistemi ile gelen yeni döneme ise ”Aydınlanma Çağı” adı verilir. Aydınlanma Çağı’nda ”aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşabileceği” fikri temel olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde deney ve gözlem önem kazanmış, doğa bilimlerinde büyük gelişmeler sağlanmıştır.

Aydınlanma Çağı’nın oluşmasında etkili olan bilim adamlarından bazıları şunlardır.

Descartes: matematikle ilgili önemli çalışmalar yapmıştır. Analitik geometri alanında önemli katkılar sağlamıştır.

Jan Jak Russo: baskıcı düşüncelere karşı çıkarak demokrasinin doğmasına ve gelişmesine katkıda bulunmuştur

Galile: Astronomi ve fizik konularının yanında matematik alanında da çalışmalar yapmıştır. Klasik mekaniğin temellerini kurarak, astronomi sisteminin fiziğini ortaya koymuştur.

Teleskobu, gök cisimlerini izleme yani astronomik düşünceyle kullanmıştır. “Yıldızların Habercisi” adlı eserinde, Güneş’in üzerindeki gölgelerin, Güneş’in kendi lekesi olduğunu söylemiştir. Bunun yanında, Batlamyus’un ortaya koymuş olduğu Venüs’ün devamlı olarak belli uzaklıkta olması ve hilal şeklinde görünmesi gerektiği fikrini çürütmüştür. Venüs’ün uzaklığının ve şeklinin zamanla değiştiğini ortaya koymuştur.

Johann Kepler: Astronomi ve matematik alanlarında çalışmalar yapmıştır. Gezegenlerin, Güneş çevresinde yörüngeler çizerek hareket ettiğini ortaya koymuştur.

Newton: Diferansiyel integral hesabını icat etmiştir. Uzunluklar, alanlar, sıcaklıklar ve ağırlık konusunda çalışmalar yapmıştır. Matematik alanında kat sayıların birbirini izleme kuralını ve yer çekimi kanunu bulmuştur.

SANAYİ İNKILABI

XVIII. yüzyılda ilk olarak İngiltere’de başlayan, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılan, etkileri bakımından tüm dünyayı sarsan önemli bir olaydır. İngiltere’de James Watt tarafından buhar gücünün makinelerde kullanılmasıyla tekstil alanında 18. Yy. ortalarında başlamış, Yakınçağ’da büyük bir gelişme göstermiştir.

Sonuçları:

-Pazar ve hammadde ihtiyacı artmış, sömürgecilik yeni bir boyut kazanmıştır.

-İşçi sınıfı ortaya çıkmıştır.

-Köylerden şehirlere hızlı nüfus akını başlamıştır.

-Sanayileşemeyen ülkeler sömürge durumuna düşmüştür.

-Osmanlı ülkesi, kapitülasyonların da etkisiyle açık Pazar haline gelmiştir.

-Osmanlı küçük esnafı ve Lonca teşkilatı çökmüştür.

-Kapitalizm, Liberalizm, Sosyalizm gibi kavramlar ortaya çıkmıştır.

FRANSIZ İHTİLALİ

Yakın Çağı başlatan, dünya tarihinde önemli yer tutan bir olaydır. Fransız halk meclisi, vergilerin meclisin onayı olmadan toplanmasını istememiş, onun üzerine Kral, meclisi dağıtmak istemiştir. Meclis de buna karşılık yeni bir anayasa metni hazırlamıştır. Kral anayasa metnine karşı çıkıp askerlerini meclise göndermiştir. Halk bu duruma kayıtsız kalmayarak meclisi desteklemiş ve Bastil Hapishanesindeki siyasi tutukluları serbest bırakmıştır. 1789’da İnsan Hakları ve Vatandaş Hakları Bildirisi ilan edilmiştir.

Nedenleri

    Kralların halktan adaletsiz bir şekilde vergi toplaması ve halk sefalet içinde yaşadığı halde soyluların lüks içinde yaşaması

    J.J. Rousseau, Montesquieu gibi Fransız aydınlarının yönetimi ve sosyal eşitsizliği eleştirici yönde eserler vererek halkı aydınlatması

    Halkın sosyal sınıflara ayrılması, alt tabakada olanların soylular ve rahipler tarafından ezilmesi

    Fransa’nın ekonomisinin bozulması üzerine halktan ağır vergiler toplanması

Sonuçları

    Soylu ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılarak herkes eşit sayılmıştır.

    Monarşi sistemi yıkılarak yerine halkın egemen olduğu demokratik sistem gelmiştir.

    Eşitlik, milliyetçilik, adalet ve özgürlük kavramları devletler arasında yaygınlık kazanmıştır.

    İmparatorluklar yıkılarak yerine milli devletler, gücünü tanrıdan alan krallıklar yıkılarak laik devletler kurulmuştur.

Bilgi: Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı olduğunu savunan ilkedir. Millî devlet ise tek bir ulusun oluşturduğu devlet yapısıdır.