7.Sınıf Fen Bilimleri 7.Ünite: Elektrik Devreleri

7.Sınıf Fen Bilimleri 7.Ünite: Elektrik Devreleri
14 Temmuz 2022 01:28
185
A+
A-

AMPULLERİN BAĞLANMA ŞEKİLLERİ

Basit bir elektrik devresi pil, ampul, iletken tel ve anahtardan oluşur. Bu devre elemanları doğru bir şekilde bağlandığında ve anahtar kapalı konumda olduğunda ampul ışık vermektedir.

Bir elektrik devresinde birden fazla ampul kullanılacaksa bu ampuller, elektrik devresine iki farklı şekilde bağlanır. Bunlar seri bağlama ve paralel bağlama şeklindedir. Ampullerin bağlanma şekilleri parlaklığını etkiler.

Bir elektrik devresinde elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç denir. Ampulün parlaklığı, devredeki toplam direncin büyüklüğü ile ters orantılıdır. Devredeki direnç arttıkça ampul parlaklığı azalır.

Birden fazla ampulün görseldeki gibi bir iletken boyunca uç uca eklenmesi ile oluşan bağlanma şekline seri bağlanma denir. Seri bağlı devrelerde, özdeş ampullerin hepsinin üzerinden aynı akım geçmektedir.

Ampullerin seri bağlanması durumunda ampullerin parlaklığının azalmasının sebebi devredeki toplam direncinin artmasından kaynaklanır. Direncin artması da ampullerden daha az elektrik akımı geçmesine neden olur. Dolayısıyla ampul üzerinden daha az elektrik enerjisi geçer ve ampullerin parlaklığı azalır.

Seri bağlı devrelerde; devredeki bağlantı kablosu kesilir, ampullerden biri patlar ya da duydan çıkartılırsa devrede akım kesileceği için tüm ampuller söner.

Piller de devreye seri bağlanabilir. Devredeki pil sayısı arttırıldıkça ampullerden daha büyük akım geçer. Bu nedenle devredeki ampullerin parlaklığı artar.

Görseldeki gibi birden fazla ampulün birer uçlarının birbirine bağlanması ile oluşan bağlama şekline paralele bağlama denir. Parelel bağlama, devreye eklenen her ampulün yeni bir akım yolu oluşturacak şekilde bağlanmasıdır.

Paralel bağlı ampullerin sayısı arttıkça devrenin toplam direnci azalır, akım ise artar. Her bir koldan geçen akımın büyüklüğü ise değişmez. Ampullerin parlaklıkları da değişmez. Devrede paralel bağlı özdeş ampullerin hepsinden eşit miktarda akım geçer. Bu sebeple birbirine paralel bağlı özdeş ampullerin parlaklıkları aynıdır.

Devrede ampuller özdeş olmadığı zaman ise direnci küçük olan koldan yüksek; direnci büyük olan koldan ise daha düşük akım geçer. Ana koldan 3 amperlik akım geçerse; 3Ω dirençte 2 amper, 6Ω dirençte ise 1 amper akım geçer.

Paralel bağlı elektrik devrelerinde ampul sayısı artırılır ya da azaltılırsa diğer ampullerin parlaklıkları değişmez.Bu devrelere ampul eklendikçe pilin kullanım ömrü kısalır. Parelel bağlı devrelerde; ampullerden biri patlar ya da duydan çıkartılırsa diğerleri çalışmaya devam eder. Bu nedenle binalardaki ampuller paralel bağlanır.

Örnek: 3 ampul, 1 pil, 1 anahtar ve bağlantı kablolarını kullanarak seri ve paralel bağlı ampullerden oluşan bir elektrik devresi şeması çiziniz.

elektrik akımı ile ilgili görsel sonucu Elektrik Akımı:

Akan Su-Elektron: Su tesisatında boru içinde akan su, elektrik

devresindeki elektronlara benzetilebilir.

Vana-Anahtar : Vana su akışını keser ya da açar özelliği ile

devreyi açıp kapatan anahtara benzetilebilir.

Boru-Bağlantı kablosu: içinden su akan borular ise devredeki

bağlantı kablolarına benzer.

Pompa – Pil: Devrede elektriksel enerjinin akışını ve bu enerjinin

sürekliliğini sağlar.

Dar Boru – Ampul(Direnç): Suyun tesisattaki geçişi sırasında

yavaşladığı dar borular ise elektrik devresindeki elektriksel

enerjinin akışını zorlaştıran dirençlere(ampule) benzetilebilir.

Elektrik devresine elektrik enerjisi sağlayan pil, akümülatör gibi araçlara güç kaynağı ya da üreteç denir. Güç kaynakları, elektrik devresindeki elektrik enerjisinin sürekliliğini sağlar.

Elektrik enerjisi devrelere akım yoluyla aktarılır. Elektrik devresinde elektronlar bir noktadan başka bir noktaya hareket etmez. Elektrik akımı, elektronların titreşerek oluşturdukları enerjiyi diğer elektronlara aktarması ile meydana gelir. Bir iletkendeki elektriksel yüklü taneciklerin titreşim hareketi ile oluşan enerjiye elektrik akımı denir.

Bir elektrik devresinde iletken telin herhangi

bir noktasından birim zamanda geçen yük

miktarına akım şiddeti denir. Elektrik akımını ölçmek için kullanılan araca ampermetre denir. Ampermetre kısaca “A”  harfi ile gösterilir ve elektrik akım şiddetinin birimi amperdir.

Ampermetre elektrik devresine her zaman seri bağlanır.

Elektrik devresinde pil, devredeki elektrik akımının oluşmasını sağlar. Devrede

oluşan bu akımın yönü pilin pozitif (+) kutbundan negatif  (-) kutbuna doğrudur.

Devrelerde enerji akışını sağlayan pilin uçları arasındaki elektrik yüklerinin enerjilerinin farkına  potansiyel fark(gerilim) denir. Bir elektrik devresindeki gerilimi ölçmeye yarayan araca voltmetre denir. Gerilimin birimi volt olarak ifade edilir ve kısaca “V” ile gösterilir. Pillerin üzerinde yazan 1.5V, 6V, 9V gibi ifadeler pilin kutupları arasındaki gerilimi ifade eder. Voltmetre, elektrik devresine her zaman paralel bağlanır.

Piller değiştirildiğinde devredeki voltmetrenin ölçtüğü potansiyel fark (Gerilim) ile Ampermetrenin ölçtüğü akım değişir. Ancak potansiyel farkın akıma oranı değişmez sabit kalır. Buna ohm yasası denir. Potansiyel farkının akıma oranlamasıyla elde edilen bu sabit değere direnç denir.

Direnç “R” harfi ile gösterilir. Birimi Ohm’dur. Ohm birimi kısaca Ω (omega) ile sembolize edilir.

Maddelerin elektrik iletkenlikleri yani akıma karşı gösterdikleri dirençler birbirinden farklıdır.

Örnek: Ampullerin parlaklığı dirence bağlıdır. Devrenin Toplam Direnci artarsa parlaklık azalır. Toplam direnç azalırsa ampulün parlaklığı artar. K,L,M,N ve P ampul parlaklıklarını karşılaştırınız.

K=L=M>N=P

Seri bağlanan dirençlerin toplam direnci (eş değer direnci) artar. Paralel olarak bağlanan dirençlerin toplam direnci azalmaktadır.

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

error: Content is protected !!