Büyük Millet Meclisine Karşı Çıkan İsyanlar

BMM’nin açılış hazırlıklarının yapıldığı dönemde Damat Ferit Paşa İtilaf Devletleri tarafından tekrar sadrazamlığa getirildi.

Damat Ferit Paşa, Anadolu’daki Milli Mücadele’yi durdurmak için İngilizlerin de desteğini alarak harekete geçti.

Şeyhülislam’dan Mustafa Kemal’i ve Milli Mücadele’ye katılanları padişaha karşı gösteren bir fetva aldı.

Bu fetva Anadolu’nun her yerine dağıtıldı. Ayrıca yerel ayaklanmalar el altından desteklendi.

Onlarından sonuç getirmeyeceği anlaşılınca Kuvay-ı İnzibatiye adı verilen bir ordu kurdu.

Bu ordu Kuvay-ı Milliye engellemek, Kuvay-ı Milliye‟ye karşı ayaklananları desteklemek için kurulmuştu.

Başlayan isyanlar BMM’ni uzun süre uğraştırdı.

Düşmanla mücadele edileceği yerde kardeşkanı dökülmesine ve Kurtuluş Savaşının kazanılmasının

gecikmesine neden oldu.

Sebepleri:

 – İstanbul hükümetinin kışkırtması

 – İtilaf devletlerinin kışkırtması ve desteklemesi

 – Şeyhülislamın fetvasının rolü

 – Halkın askerlikten ve savaştan bıkması

 – Kuvayi milliye birliklerinin halka karşı bazı olumsuz davranışlarda bulunması

 – Azınlıkların çalışmaları ve bağımsızlık istemeleri

– İstanbul Hükümetinin Çıkarttığı Ayaklanmalar

– Ahmet Anzavur Ayaklanması

Büyük Millet Meclisi’nin Açılması (23 NİSAN 1920)

Mustafa Kemal, İstanbul’un işgal edilmesi üzerine 19 Mart 1920’de bir genelge yayımlayarak Ankara’da yeni bir

meclisin açılacağını bildirdi. BMM, Anadolu’nun çeşitli yerlerinden seçilen milletvekilleri ile İstanbul’dan kaçabilen milletvekillerin Ankara’da toplanmasından sonra 23 Nisan 1920’de açıldı.

Mustafa Kemal, 24 Nisan 1920 günü yapılan toplantıda kendi öncülüğünde kurulan meclise başkan seçildi. Meclis başkanlığı görevini cumhurbaşkanı seçildiği 29 Ekim 1923 tarihine kadar devam ettirdi.

Mustafa Kemal’in 24 Nisan 1920’de meclise verdiği önerge ile meclisin hukuki ve siyasi yapısı düzenlenmiştir.

Bu önergenin maddeleri:

– Hükümet kurmak zorunludur.

– Geçici bir meclis başkanı veya padişah vekili atamak doğru değildir.

– Meclisten seçilecek bir heyet meclise vekil olarak hükümet işlerini görür. Meclisin başkanı hükümetin de başkanıdır.

– MECLİS HÜKÜMETİ SİSTEMİ BENİMSENMİŞTİR.

Meclis Hükümeti Sistemi: Bakanlar tek tek milletvekilleri arasından mecliste yapılan oylama ile seçilir. Yürütme gücü meclise ait olduğu için meclis başkanı da hükümetin doğal başkanıdır. Cumhuriyetin ilanına kadar bu sistem uygulanmıştır.)

– Mecliste ortaya çıkan millet iradesi yurdun kaderine el koymuştur. BMM’nin üstünde bir güç yoktur.

– BMM yasama ve yürütme yetkilerini kendisinde toplamıştır.

– Güçler birliği ilkesi (yasama, yürütme ve yargı güçlerinin bir mecliste toplanması) kabul edilmiştir.

– Padişah ve halifenin durumu, ülke işgalden kurtulduktan sonra, meclisin vereceği kararla belirlenecektir.

İlk Meclisin Özellikleri

– BMM’nin açılması ile milli egemenliğe dayalı yeni Türk Devleti kurulmuştur.

– Misak-ı Milli’yi ilke edinmiştir. Öncelikle bağımsızlık hedeflemiştir.

– Kurtuluş Savaşı’nı yönetmiş ve kazanmıştır.

– BMM’nin açılmasıyla Temsil Heyeti’nin görevi sona ermiştir.

BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NE KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR

– KUVA-Yİ İNZİBATİYE (HALİFE ORDUSU):

Kuvayi Milliyeyi dağıtmak için Damat Ferit Paşa kurdu. Bu ordu, Kuvayı Milliye birliklerine saldırdı ise de püskürtüldü.

İSTANBUL HÜKÜMETİ İLE İŞGALCİ GÜÇLERİN BİRLİKTE ÇIKARTTIĞI AYAKLANMALAR

– Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı ayaklanması

– Konya ayaklanması (Delibaş)

– Afyon ayaklanması ( Çopur Musa)

– Millî aşireti ayaklanması (Urfa)

– Yozgat ayaklanması

AZINLIKLARIN ÇIKARTTIĞI AYAKLANMALAR

– Pontus Rum Ayaklanması

– Ermeni intikamcıları

KUVA-Yİ MİLLİYE YANLISI OLUP, SONRADAN AYAKLANANLAR:

– Çerkez Ethem ayaklanması (Yunanlılara sığındı. I. İnönü Savaşında isyan bastırıldı.)

– Demirci Mehmet Efe ayaklanması

** Kuvayı Milliyeciler düzenli orduya girmemek için ayaklandı.

BMM’NİN İSYANLARA KARŞI ALDIĞI ÖNLEMLER

– İstanbul’la her türlü bağlantı kesildi.

– Şeyhülislamın fetvasına karşılık Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’den yaklaşık yüz elli müftünün imzaladığı fetva alınmıştır.

– Olumsuz propagandalarına karşı halka gerçekleri anlatacak Anadolu Ajansı kurulmuştur (6 Nisan 1920).

– Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı. (29 Nisan 1920).

– Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu uygulamak için İstiklal Mahkemeleri kuruldu.

Sonuçları

 – Milli mücadelenin kazanılmasını geciktirmiştir.

 – Anadolu’daki işgalleri kolaylaştırmıştır.

 – Çok sayıda Müslüman Türk insanı şehit düşmüştür.

 – Maddi yönden büyük kayıplara neden olmuştur

 – Ayaklanmaların bastırılması BMM’nin otoritesini ve gücünü artırmıştır.

 – Ayaklanmaların bastırılmasıyla milli birliğin sarsılıp yok olmayacağı anlaşılmıştır.

 – Ayaklanmaların bastırılması hilafeti, saltanatı ve Osmanlı hükümetinin otoritesini zayıflatmıştır.